Fajerwerki. Najczęściej zadawane pytania

Fajerwerki należą do grupy materiałów wybuchowych ( przeznaczonych do użytku cywilnego) i jako takie stanowią szczególny rodzajów produktów.

Ich używanie wymaga stosowania się do instrukcji obsługi oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa. 

W związku ze specyfiką tego asortymentu wielu osób - bardzo słusznie - zadaje pytania o sposób w jaki można z nich korzystać. 

Dotyczy to w zasadzie wszystkich produktów jak wyrzutnie, świece dymne, rakiety rzymskie ognie i inne. 

Poniżej przedstawimy najczęściej zadawane pytania związane z używaniem fajerwerków oraz odpowiemy na nie.

Zacznijmy jednak od fundamentów. 

Co to są fajerwerki? 

Fajerwerki, inaczej znane jako sztuczne ognie, to ogół wyrobów pirotechnicznych widowiskowych, których użycie powoduje efekty świetlne i akustyczne. 

Z punktu widzenia prawnego dzielą się na produkty dopuszczone do wolnej sprzedaży oraz takie, których stosowanie wymaga pozwolenia i specjalistycznej wiedzy. 

Pierwsze oznaczone są klasą CE F1, F2, F3 oraz T1 oraz P1. Takie fajerwerki może nabyć każdy i jednym warunkiem jest ukończenie 18 roku życia. 

Fajerwerki, na które potrzebne jest pozwolenie należą do kategori CE F4 oraz T2 i P2. 

W tej grupie znajdują się np. bomby ( ang. shells) 

Jeśli chodzi o charakterystykę efektów, zasadniczo dzielą się na podniebne” (ang. “aerials”), “nie-podniebne” (ang. “non-aerials”) oraz “naziemne”  (ang. “ground effects”)

Fajerwerki podniebne.

Jak wskazuje nazwa jest to rodzaj pirotechniki, który generuje efekty w powietrzu, na niebie. Do tej kategorii zaliczamy; wyrzutnie, rakiety, rzymskie ognie, single shoty, rakietki pistoletowe. 

Fajerwerki “ nie-podniebne”.

Należy do nich pirotechnika generująca efekt na ziemi lub do kilku metrów ponad nią, ale nie wystrzeliwująca niczego. W tej kategorii mieszczą się np. wulkany i fontanny.  

Fajerwerki “naziemne”.

Ich efekty działają typowo na ziemi i zaliczają się do nich m.in  stroboskopy, petardy, dymy, pirobajery typu diabełki  oraz takie produkty, które używa się “ z dłoni” jak zimne ognie, race meczowe. 

Rodzaje fajerwerków

Wśród fajerwerków znaleźć można na rynku ogrom różnych produktów.

Zasadniczo dzielą się one na : wyrzutnie, rakiety, rzymskie ognie, petardy, race, świece dymne, zimne ognie, pirobajery typu diabełki, motylki itp. 

Wyrzutnie 

Wyrzutnie zwane też bateriami, kostkami, boxami- zajmują szczególne miejsce wśród fajerwerków. To one rozświetlają niebo na imprezach, ślubach, eventach.

Wyrzutnie to najbardziej widowiskowy rodzaj pirotechniki. Ich efekty możemy podziwiać wysoko na niebie w postaci np. złotych i brokatowych koron, opadając wierzb, kolorowych piwonii, komet i innych pięknych świetlistych kształtów. 

Wyrzutnie dzielą się przede wszystkim ze względu na ilość strzałów i kaliber.

O cenie decyduje głównie kaliber czyli średnica rury i wielkość wystrzeliwanego ładunku. 

Dlatego też wyrzutnia 100 strzałowa o małym kalibrze może kosztować mniej niż 16 strzałowa o kalibrze np. 50mm, bo do takich dochodzą najpotężniejsze produkty tej grupy. 

Podstawowe kalibry wyrzutni to: 

0,8” (20mm) 

1” (25mm)

1.2” (30mm)

1.8” (48mm)

2” (50mm)

Niektóre wyrzutnie mają mieszany kaliber np. 1”/ 1,2”/2”. 

Kaliber decyduje (obok długości rury) o wysokości na którą wznosi się wystrzał . 0,8” to dolot na wysokość ok. 20-25 m. 1” to dolot na wysokość ok. 35-40 m. 1.2” to dolot na wysokość ok. 45-50 m. 1.8” to dolot na wysokość ok 55-65 m. 2” to dolot na wysokość ok 80 m.

Specjalnym rodzajem wyrzutni są wyrzutnie złożone tzw. compoundy czyli zestawy z gotowym pokazem fajerwerków.

Stanowią one integralny zestaw kilku połączonych ze sobą modułów i odpalane są za pomocą 1 lontu, przy czym compundy posiadają obok lontu głównego także lont rezerwowy - tego lontu nigdy nie odpalamy, gdyż spowodowałoby to strzelenie “od końca”.

Wyrzutni typu compoundy nie wyciągamy z kartonu - odginamy tylko uszy kartonu lub je obcinamy. Nie zdzieramy też folii ochronnej umieszczanej na górze wyrzutni.

Wyrzutnie złożone charakteryzują się bardzo dużą widowiskowością i stanowią atrakcyjną ekonomicznie alternatywę dla profesjonalnych pokazów sztucznych ogni. 

Ważnym podziałem wyrzutni jest też podział na:  wyrzutnie proste, które strzelają pionowo w górę, wyrzutnie kątowe które strzelają w układzie V, wyrzutnie mieszane, które łączą strzelanie proste i kątowe.

Pamiętaj, że odpalając wyrzutnie zawsze stój z boku - nigdy nie pochylaj się nad produktem. 

Rzymskie ognie

Rzymskie ognie – produkt w kształcie podłużnej tuby, z której wystrzeliwują kolorowe efekty.

Rzymskie ognie różnią się przede wszystkim kalibrem oraz ilością strzałów. Podobnie jak rakiety jest to artykuł szczególnie popularny na Sylwestra. 

Rakietki pistoletowe/ Race do pistoletów sygnałowych. 

Zwane są też racami hukowymi, rakietkami do startowców. Race sygnałowe wystrzeliwane są z pistoletów sygnałowych za pomocą amunicji hukowej kal. 6mm. Do tego celu używa się specjalnej nasadki wkręcanej w lufę pistoletu, gdzie umieszcza się racę.

Rac używa się do celów rozrywkowych np. na sylwestra lub do odstraszania zwierzyny.

Race sygnałowe dzielą się na hukowe, gdzie efektowi dźwiękowemu zwykle towarzyszy także rozbłysk, race z efektem gwizdu oraz race kolorowe, gdzie podstawowym efektem jest efekt wizualny.

Rakiety

Rakiety – grupa produktów, które wznoszą się pionowo w niebo i w kulminacyjnym momencie eksplodują kolorowymi efektami. Zależnie od wielkości dolot rakiet może osiągać nawet do 100 metrów. Rakieta składa się z kilku części z których zasadnicze to głowica rakiety oraz kij mający funkcję stabilizującą lot. Rakiety to produkt cieszący się największym powodzeniem w okresie sylwestrowym.

Race/ Flary 

Race należą do grupy pirotechniki stadionowej lub meczowej.

Podstawowym efektem racy jest płomień.

Używa się ich podczas oprawy widowisk, opraw meczowych, marszów i różnego rodzaju celebracji.

Szczególnym rodzajem racy jest raca morska, posiadająca stalową konstrukcję oraz zawleczkowy system odpalania.

Race występują w różnych kolorach; czerwonym, niebieskim, białym, zielonym żółtym, pomarańczowym.

Stroboskopy

Podobnie jak race zaliczają się do pirotechniki stadionowej. Działanie stroboskopów charakteryzuje emisja pulsującego światła, migotanie.

Stroboskopy znajdują też zastosowanie jako element pokazów sztucznych ogni.

Wulkany

Wulkany zwane też fontannami to grupa pirotechniki frontowej. Swoją nazwę biorą od stożkowego kształtu, a także efektu- wznoszącego się snopu iskier. Wulkany różnią się wielkością, a co za tym idzie dolotem efektu. Największe z nich potrafią sypać iskrami na 8 m.

Dzielą się także ze względu na kolor np. srebrne, złote, kolorowe oraz  typ efektu np. crackling, gdzie efektowi wizualnemu towarzyszy akustyczny- „trzaskający”.

Fontanny

Fontanny tym różnią się od wulkanów, że te pierwsze - zgodnie ze swoją nazwa mają kształt stożka, zaś drugie - tuby. Ma to przełożenie na efekt. Zarówno wulkany jaki fontanny emitują efekt od podłoża przy czym wulkany rozpalają się powoli i ich efekt - snop iskier wznosi się stopniowo, aż osiąga pełnię.

Fontanny z kolei od razu osiągają pełny efekt. Fontanny występują także w formie wyrobów scenicznych - indoors i mogą być odpalane wewnątrz obiektów np. właśnie na scenie. Szczególnym rodzajem fontann są fontanny tortowe.

Fontanny tortowe

To te,  które zgodnie z nazwą służą do ozdoby wyrobów cukierniczych i nadają się do użycia wewnątrz pomieszczeń.

Wykorzystuje się je głównie na imprezach urodzinowych- wbijamy je w ciasto.

Dzielą się ze względu na długość- im dłuższa tym dłuższy czas palenia.

Świece dymne

Są rodzajem tuby z której emitowany jest dym. Różnią się ze względu na kolor, czas działania i siłę (gęstość).

Świece dymne to produkt sprzedający się przez cały rok.

Znajduje zastosowanie przede wszystkim na sesjach zdjęciowych.

Bywa wykorzystywany także w grach typu paitntball, asg, do pozoracji pola walki oraz podczas rekonstrukcji historycznych.

Petardy 

Petardy należą do jednej z najbardziej popularnych grup fajerwerków. Ich podstawowym efektem jest huk.

Większość petard odpalanych jest obecnie za pomocą lontu (w odróżnieniu od petard na draskę a więc petard których inicjacja odbywa się poprzez pocieranie zaryski jak w przypadku odpalania zapałki )

Są więc petardy wyrobami typowo akustycznymi. Obok huku wiele z nich posiada jednak efekt dodatkowy jak błysk, płomień czy dym. 

Do petard można zaliczyć też emitery dźwięku, choć formalnie należą one do innej klasy wyrobów.

Te ostatnie sklasyfikowane są do kategorii P1 i charakteryzują się bardzo dużym natężeniem huku.

Emiter dźwięku to taka petarda, która posiada inną klasyfikację ze względu przeznaczenie- w przeciwieństwie to typowych petard nie ma ona przeznaczenia rozrywkowego, a specjalistyczne np. do odstraszania zwierzyny, inscenizacji historycznych itp.  

Innym rodzajem petard są np. karabinki czyli powiązane ze sobą w jedną całość taśmy petard, w swoim efekcie przypominające odgłos serii karabinowej.

Siła huku petardy  odzwierciedlona jest gramaturze, gdzie cyfra określa ilość mieszaniny hukowo-błyskowej. Np. 1g. nec to jeden gram mieszaniny pirotechnicznej.

Zgodnie z aktualnymi przepisami petardy produkowane w Chinach nie mogą przekraczać 0,5 g nec.

W Europie wciąż produkuje się petardy do 2 g. nec.  

Petardy dzielą się też na te oparte na czarnym prochu (black powder) oraz te oparte na prochu błyskowym (flash powder)

Petardy błyskowe generują huk w oparciu o inną kompozycję chemiczną niż petardy prochowe. Moc, a więc siła huk petard zależy nie tylko od ilości mieszaniny pirotechnicznej ( czarnego prochu lub prochu błyskowego) ale także po części od ich konstrukcji.

Petardy o lżejszym korpusie mają tendencję do emitowania głośniejszego huku. 

Zimne ognie

Zimne ognie znane są chyba każdemu. Jako jeden z niewielu produktów przeznaczone są do trzymania w dłoni.

Charakteryzuje je specyficzny efekt iskrzenia. Różnią się długością i czasem palenia, a także rodzajem efektu -występują np. zimne ognie klasyczne, zimne ognie - kolorowe - neony oraz zimne ognie w kształcie cyfr oraz symboli np. serca.

Zimne ognie to kolejny produkt, który cieszy się popularnością przez cały rok.

Szczególnie modne są zimne ognie na weselach; od kilku lat to wręcz must have na imprezach ślubnych.

Popularność ta wynika zarówno z ceny, bezpieczeństwa jak również walorów estetycznych świetnie odzwierciedlanych w fotografii.

Pirotechnika drobna/ pirobajery

Diabełki

Zwane inaczej pchełkami, cebulkami lub snapersami. To artykuł najczęściej będący atrakcją dla najmłodszych. Jest to rodzaj malutkich petard, które rzucone o twardą powierzchnię lub nadepnięte generują specyficzny „trzask”.

Diabełki sprzedają się cały rok, będąc nieodłącznym elementem towarzyszącym odpustom i jarmarkom

Bączki

To produkt, który zgodnie ze swoją nazwą wiruje na ziemi generując efekt iskrzenia. 

Motylki

Motylki to wyroby pirotechniczne, które po odpaleniu wznoszą się w powietrze wytwarzając różne efekty jak iskrzenie, migotanie, huk.

Najczęściej zadawane pytania

Wyrzutnie. Instrukcja obsługi

1. Który lont odpalamy? 

Odpalamy TYLKO lont główny!

 Jeśli wyrzutnia ma dwa lonty odpalamy tylko 1 - główny. Lontu zapasowego oznaczonego jego “ reserved” nie odpalamy, gdyż spowodowałby, że wyrzutnia zacznie strzelać “od końca”, co pozbawi widowisko odpowiedniej dramaturgii. 

Lont zapasowy nie jest nigdy używany w amatorskiej obsłudze!

2. Czy wyciągamy wyrzutnię z kartonu? 

NIGDY NIE wyciągamy wyrzutni z kartonu!

Wyrzutnie złożone składają się z modułów, które są połączone. Wyciągnięcie wyrzutni spowodowałby ich zerwanie.

Przed odpaleniem wyrzutni odcinamy górną część kartonu na wysokości ¾ 

Ustawiamy wyrzutnie zgodnie ze strzałką znajdującą się na jej wierzchu. Żeby ją zobaczyć trzeba usunąć/ odgiąć górną część kartonu. 

3. Czy zrywamy folię z wierzchu wyrzutni? 

NIE zrywamy folii z wierzchu wyrzutni!

Spełnia ona rolę zabezpieczającą np. przed deszczem. Tylko wtedy będzie mogła strzelać zgodnie z układem ładunków, jak ma to miejsce w przypadku wyrzutni kątowych.

 4. Jak układamy wyrzutnię? 

Układamy wyrzutnie zgodnie ze strzałką umieszczoną zwykle na jej wierzchu, pod kartonem. Strzałka wskazuje w jakim kierunku powinna być postawiona wyrzutnia do publiczności. Zapewnia to właściwy widok względem układu wznoszenia się ładunków.

Wulkany. Instrukcja obsługi

1. Czy wulkany można używać wew. pomieszczeń? 

NIE. Wulkanów używa się tylko na zewnątrz. 

Wulkan ustawiamy na stabilnej powierzchni z odległości od 5 do 10 m. od ludzi.

Petardy. Instrukcja obsługi

Czy można odpalać petardy " z ręki"?

NIGDY podczas odpalania nie trzymamy  petard w ręku. 

Odpalamy je kładąc wcześniej petardę na ziemi. 

Świece dymne. Instrukcja obsługi

Czy świece dymne można trzymać w ręku? 

Tradycyjne świece dymne nie mają certyfikatu pozwalającego na trzymanie w ręku. Mimo, że wiele osób trzyma, nie możemy tego zalecać, gdyś jest to niezgodne z instrukcją. Taki produkt najlepiej położyć po prostu na ziemi. 

Są natomiast dymy, o specjalnej budowie, które są przeznaczone do trzymania w ręku. Są to dymy z modelu Tf23. Te świece są tak skonstruowane, że mają coś w rodzaju “ rączki”, dzięki czemu świecą się w tym miejscu nie nagrzewa i można ją bezpiecznie trzymać w dłoni.

Rzymskie ognie.  Instrukcja obsługi

Czy rzymskie ognie można trzymać w dłoni? 

NIE, rzymskich ogni nie wolno trzymać w ręku. 

W przypadku typowych “rurek” należy je przymocować do jakiegoś stałego elementu konstrukcji np. płotu itp.

Rakiety. Instrukcja obsługi

Częstym błędem jest wbijanie rakiet w ziemię lub mocowanie ich na stałe do, co nie pozwala im wzbić się w niebo.

Rakiety to pirotechnika powietrzna, mocowanie na stałe rakietę prowadzi jej wybuchu na ziemi, co jest bardzo niebezpieczne. 

Rakietę wkładamy do rurki, które często są już w zestawie. Ew. np. do butelki po szampanie. 

W ten sposób rakieta będzie mogla swobodnie wznieść się w powietrze.